Ministerstwo Sprawiedliwości

5. października 2015 r. Ministerstwo Sprawiedliwości i Fundacja Dzieci Niczyje zainaugurowały IV etap ogólnopolskiej kampanii „Dziecko – świadek szczególnej troski”. Tegoroczna edycja akcji realizowana będzie pod hasłem: „Przesłuchanie dziecka to sztuka”. Celem kampanii jest poprawa sytuacji małoletnich uczestniczących w procedurach karnych poprzez profesjonalizację metod ich przesłuchania. Kampania adresowana jest głównie do przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości, ale również do dzieci, ich rodziców i opiekunów.

Tegoroczna akcja realizowana pod hasłem „Przesłuchanie dziecka to sztuka” ma na celu uwrażliwianie przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości na problematykę przesłuchania dziecka, jako czynności szczególnej i wymagającej odpowiednich umiejętności. Kampania ma zwracać uwagę, że przeprowadzenie skutecznego i przyjaznego przesłuchania dziecka jest kunsztem oraz czynnością, której warto i można się nauczyć. W ramach akcji podejmowane będą działania edukacyjne obejmujące dystrybucję specjalistycznych wydawnictw, jak i szkolenia prowadzone na terenie całego kraju skierowane do profesjonalistów, dzieci, ich rodziców i opiekunów prawnych. Kampania potrwa do kwietnia 2016 r.

Przesłuchanie dziecka to szczególny rodzaj rozmowy wymagający od osób zaangażowanych w czynność procesową dostosowania się do możliwości dziecka, szanowania jego praw i jednoczesnej umiejętności gromadzenia wartościowego materiału dowodowego – mówi dr Monika Sajkowska, prezeska Fundacji Dzieci Niczyje. – Przygotowane przez ekspertów FDN materiały, w szczególności dokument „Jak prowadzić przesłuchanie dziecka?”, stanowią pomocny przewodnik w efektywnym i przyjaznym odbieraniu zeznań od małych świadków. Metodologia przesłuchania wskazuje, jak przekazać dziecku informacje o przysługujących prawach i obowiązkach, a także proponuje procedurę zadawania dziecku pytań – głównie pytań  stymulujących swobodną narrację na temat jego doświadczeń – dodaje Sajkowska.

Materiały dystrybuowane w ramach kampanii są dostosowane do zmian prawnych, jakie zaczęły obwiązywać w związku ze zmianą modelu procesu karnego, ochroną prawną małoletnich świadków – w szczególności w zakresie obowiązującego od 27. lipca 2015 roku obowiązku przeprowadzania przesłuchania dzieci w odpowiednio przystosowanym do tego celu pomieszczeniach (art. 185d Kodeksu postępowania karnego).

Od 27. lipca 2015 roku każdy sąd w Polsce ma obowiązek chronić szczególne grupy świadków, przesłuchując ich w przyjaznych pokojach przesłuchań. Chcemy zachęcać profesjonalistów do podnoszenia kompetencji w zakresie przesłuchiwania małoletnich. Umiejętne przesłuchanie dziecka chroni je przed wtórną wiktymizacją i daje organom procesowym wiarygodny materiał dowodowy – mówi prokurator Andrzej Augustyniak z Ministerstwa Sprawiedliwości.

Z danych Ministerstwa Sprawiedliwości wynika, że w 2014 roku w trybach art. 185a i 185b k.p.k. zeznania składało łącznie 9 375 małych świadków. W Polsce jest aktualnie ok. 300 miejsc przesłuchań dzieci. 81 z nich posiada certyfikat Ministerstwa Sprawiedliwości i FDN.

Dostosowane do nowej rzeczywistości prawnej materiały edukacyjne skierowane do profesjonalistów dotyczyć będą metodologii przesłuchiwania dzieci oraz przygotowywania małych świadków do uczestnictwa w tej czynności procesowej. W trakcie kampanii zaprezentowane zostaną różnorodne wydawnictwa, takie jak m.in.: „Jak prowadzić przesłuchanie dziecka? Metodologia przesłuchania małoletniego świadka” – nt. uniwersalnej metody efektywnego i przyjaznego przesłuchiwania dziecka, „Jak zorganizować przesłuchanie dziecka w trybie art. 185a i 185b k.p.k.?” – rekomendacje zapewniające dzieciom przyjazne warunki przesłuchania pozwalające na zminimalizowanie ich stresu oraz zgromadzenie wiarygodnego materiału dowodowego, czy „Jak zorganizować i wyposażyć Przyjazny Pokój Przesłuchań Dzieci?”. W ramach kampanii będą też prowadzone szkolenia dla sędziów z zakresu przyjaznego przesłuchiwania dzieci.

Podczas kampanii podejmowane będą również działania mające na celu poszerzenie wiedzy wśród dzieci oraz ich opiekunów na temat czynności składania zeznań przez małych świadków w Przyjaznym Pokoju Przesłuchań Dzieci. Z materiałów edukacyjnych dzieci, rodzice i opiekunowie dowiedzą się m.in. o swoich prawach i obowiązkach związanych z tą czynnością procesową. Dodatkowo, dzieci i ich opiekunowie będą mogli wziąć udział w zajęciach przygotowujących do uczestnictwa w czynności przesłuchania.

Uczestnictwo dziecka w rozprawie sądowej jest dla niego dużym przeżyciem, a gdy dochodzi do przesłuchania pojawiają się dodatkowe emocje, z którymi nie zawsze umie sobie poradzić. Dlatego tak ważne jest, aby czynności procesowe z udziałem dzieci odbywały się w przyjaznej atmosferze, nie przysparzającej dodatkowego stresu, z pełną troską o przestrzeganie ich praw. Cieszy mnie, że kampania „Przesłuchanie dziecka to sztuka” skupia się na uwrażliwianiu na niezwykle delikatną sytuację dzieci w procesie prawnym – mówi Marek Michalak, Rzecznik Praw Dziecka.

Fundacja Dzieci Niczyje we współpracy z Ministerstwem Sprawiedliwości organizują kampanię „Dziecko – świadek szczególnej troski” od 2004 roku. Jej celem od samego początku jest rozpowszechnianie wiedzy o wyjątkowej sytuacji dziecka uczestniczącego w procedurze karnej, w szczególności w czynności przesłuchania. Honorowy patronat nad kampanią objął Marek Michalak, Rzecznik Praw Dziecka.

Kampania jest częścią projektu „Dajemy dzieciom siłę! - prawa dzieci w procedurach prawnych” realizowanego w ramach programu „Obywatele dla Demokracji” finansowanego z Funduszy EOG oraz współfinansowana z Programu Daphne Unii Europejskiej. Realizowane w ramach akcji działania edukacyjne wspierane są także przez Ambasadę Stanów Zjednoczonych w Polsce.

Więcej informacji o kampanii, jak również materiały edukacyjne, są dostępne na stronach: www.wymiarsprawiedliwosci.fdn.pl  i www.edukacja.fdn.pl