Ministerstwo Sprawiedliwości

Komunikat prasowy w sprawie wystąpienia Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego do Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej z wnioskiem o niepodpisywanie ustawy o zmianie ustawy Prawo o ustroju...

Z informacji zamieszczonej na stronie internetowej Sądu Najwyższego wynika, że w dniu 2 lipca 2007 r. Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego Lech Gardocki wystąpił do Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej z wnioskiem o niepodpisywanie nowelizacji ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych uchwalonej w dniu 29 czerwca 2007 r. przez Sejm RP. W swoim wystąpieniu Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego podnosi, że powyższa ustawa, a w szczególności zmiany wprowadzające do ustawy o ustroju sądów powszechnych artykuły 80a – 80d, nasuwają wątpliwości co do ich zgodności z Konstytucją RP (artykułami 42 i 181), jak również z Konwencją o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
Ministerstwo Sprawiedliwości nie zgadza się z powyższymi zarzutami.
Odnosząc się do kwestii niezgodności proponowanych uregulowań z artykułem 181 Konstytucji RP należy zauważyć, że przepis ten mówi o zgodzie sądu na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej, ale nie wymaga, by ta zgoda była prawomocna. Zdaniem Ministerstwa Sprawiedliwości umożliwia to zastosowanie tymczasowego aresztowania wobec sędziego nawet wówczas, gdy uchwała sądu dyscyplinarnego uchylająca immunitet oraz wyrażająca zgodę na zastosowanie wobec niego tymczasowego aresztowania jest jeszcze nieprawomocna. Analogiczne rozwiązanie funkcjonuje bowiem w kodeksie postępowania karnego, który zezwala na stosowanie tymczasowego aresztowania wobec podejrzanego jeszcze przed uprawomocnieniem się postanowienia w tym przedmiocie. Rozwiązanie to nigdy nie było przez konstytucjonalistów kwestionowane i od lat z powodzeniem funkcjonuje w polskim porządku prawnym.
Istotą z kolei art.42 ust. 2 Konstytucji jest prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania karnego.
Zdaniem Ministerstwa Sprawiedliwości należy jednak rozgraniczyć postępowanie karne, o którym mowa w art. 42 Konstytucji od postępowania immunitetowego czyli postępowania zmierzającego do wydania uchwały w przedmiocie wyrażenia zgody na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej. Cechą charakterystyczną postępowania karnego jest bowiem orzekanie w kwestii odpowiedzialności karnej. Oznacza to, że w postępowaniu karnym, o którym mowa w tym przepisie Konstytucji wymierzana jest sankcja karna (może to np. być postępowanie karne sensu stricte dotyczące odpowiedzialności karnej albo postępowanie dyscyplinarne w toku którego również jest orzekana określona w ustawie kara – sankcja). Takiej sankcji nie orzeka się w postępowaniu immunitetowym, które kończy się jedynie uchwałą o wyrażeniu (bądź nie) zgody na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej. Oznacza to, że postępowanie immunitetowe kończy się nie orzeczeniem sankcji, a jedynie zgodą na rozpoczęcie postępowania karnego (w sensie ścisłym) przeciwko sędziemu. Takiemu zresztą rozróżnieniu pomiędzy postępowaniem karnym a postępowaniem immunitetowym wielokrotnie dawał wyraz w swoim orzecznictwie Trybunał Konstytucyjny.
Co do niezgodności nowelizacji ustawy o ustroju sądów powszechnych z artykułem 6 ratyfikowanej przez Polskę Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, który traktuje o prawie do sądu i prawie do obrony, to również należy stwierdzić – powołując argumenty przytoczone w odniesieniu do art. 42 Konstytucji RP – że nowelizacja ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych z dnia 29 czerwca 2007 r. nie jest z tym artykułem sprzeczna. W zakresie prawa do obrony powołany przepis Konwencji w zakresie, w którym dotyczy prawa do obrony również stanowi o postępowaniu karnym, zagrożonym określoną sankcją karną, a nie uchyleniem immunitetu czyli usunięciem formalnej przeszkody do przejścia do kolejnej fazy postępowania przygotowawczego polegającej na przedstawieniu zarzutów.
Podsumowując, należy stwierdzić, że argumenty Pana Prezesa Lecha Gardockiego ukierunkowane na obronę istniejących, mocno niedoskonałych mechanizmów funkcjonowania immunitetów sędziowskich, są bezpodstawne i mają na celu wyłącznie utrzymanie istniejącego stanu prawnego.
Wydział Informacji
Ministerstwo Sprawiedliwości.