Ministerstwo Sprawiedliwości

O darmowej pomocy prawnej na naradzie wojewodów

Rola wojewodów we wdrażaniu ogólnopolskiego systemu darmowych porad prawnych – to jeden z tematów narady wojewodów, która odbyła 29 września 2015 r. się w siedzibie Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego z udziałem Sekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Jerzego Kozdronia.  

W obradach uczestniczyli także: Minister Administracji i Cyfryzacji Andrzej Halicki, Wiceminister Administracji i Cyfryzacji Stanisław Huskowski oraz Wojewoda lubelski Wojciech Wilk.

Podczas spotkania dyskutowano, między innymi, o roli wojewodów i samorządów we wdrażaniu systemu darmowych porad prawnych. Ustawa, dzięki której od stycznia 2016 r. obywatelom będą udzielane darmowe porady prawne została uchwalona 5 sierpnia 2015 r. Jednak już od 31 sierpnia 2015 r. obowiązują przepisy, które określają tryb przygotowania i wdrożenia systemu nieodpłatnej pomocy prawnej.

- Szczególna rola w procesie przygotowania i wdrożenia tego systemu przypada Wojewodom. To stwarza Państwu szczególną pozycję w zakresie podejmowania działań zmierzających do budowy tego nowego, a jakże potrzebnego z punktu widzenia społecznego, systemu – mówił podczas spotkania Sekretarz Stanu Jerzy Kozdroń. Ponadto wiceminister zadeklarował pełną gotowość i pomoc przedstawicieli Ministerstwa Sprawiedliwości przy realizacji zadań związanych z wdrożeniem i funkcjonowaniem systemu nieodpłatnej pomocy prawnej.

Przypomnijmy, że od początku 2016 r., na terenie całej Polski zacznie funkcjonować system darmowych porad prawnych. Powstanie ponad 1500 punktów, w których profesjonaliści będą świadczyć pomoc prawną. Dzięki współpracy rządu, samorządów i organizacji pozarządowych ogólnopolski system zagwarantuje nieodpłatny dostęp do porad prawnych na poziomie lokalnym i zniweluje zbyt często występującą w naszym kraju barierę finansową do korzystania z profesjonalnej usługi prawnej.

Nieodpłatna pomoc prawna

Ustawa zakłada, że darmową pomoc prawną (na etapie przedsądowym) otrzymają:

• młodzież do 26. roku życia,
• osoby posiadające ważną Kartę Dużej Rodziny,
• seniorzy po ukończeniu 65 lat,
• osoby fizyczne, którym w okresie roku poprzedzającego zostało przyznane świadczenie z pomocy społecznej na podstawie ustawy o pomocy społecznej,
• kombatanci,
• weterani,
• zagrożeni lub poszkodowani katastrofą naturalną, klęską żywiołową lub awarią techniczną.

Jednolite standardy udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej zapewni fakt, że będzie ona stanowiła zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej. Umożliwi to także sprawowanie nadzoru nad jej wykonywaniem oraz zapewni stałe źródło finansowania. Zadanie to będzie finansowane z budżetu państwa. Nieodpłatna pomoc prawna udzielana będzie w punktach określanych przez jednostki samorządu terytorialnego.

Ważnym elementem systemu, będą organizacje pozarządowe. Z uwagi na ich doświadczenie i dorobek, przewidziano możliwość powierzenia im do prowadzenia 50% punktów nieodpłatnej pomocy prawnej. W skali całego kraju powstanie ponad 1500 punktów, w których nieodpłatnie będzie świadczona pomoc prawna.

Nieodpłatnej pomocy prawnej udzielać będą adwokaci i radcowie prawni, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach również aplikanci adwokaccy lub radcowscy z upoważnienia odpowiednio – adwokata lub radcy prawnego udzielających nieodpłatnej pomocy prawnej. Natomiast w punktach prowadzonych przez organizacje pozarządowe porad będą mogli udzielać także doradcy podatkowi oraz absolwenci wyższych studiów prawniczych (posiadający co najmniej trzyletnie doświadczenie).

Nieodpłatna pomoc prawna będzie udzielana w punktach nieodpłatnej pomocy prawnej w przeciętnym wymiarze 5 dni w tygodniu przez co najmniej 4 godziny dziennie.

Pomoc prawna będzie polegała na:

• udzieleniu informacji o obowiązującym stanie prawnym, przysługujących uprawnieniach lub spoczywających obowiązkach;
• przedstawieniu propozycji sposobu rozwiązania problemu prawnego;
• pomocy w sporządzeniu projektu pisma w zakresie niezbędnym do udzielenia pomocy prawnej, (nie obejmuje pism procesowych w postępowaniach przygotowawczym lub sądowym i pism w postępowaniu sądowo-administracyjnym – wówczas osoba uprawniona może wnioskować o ustanowienie pełnomocnika z urzędu);
• sporządzeniu projektu pisma procesowego o zwolnienie od kosztów sądowych lub o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.

Edukacja prawna

Ustawa przewiduje także działania polegające na kształtowaniu świadomości prawnej obywateli. Zgodnie z tekstem ustawy organy administracji publicznej realizując pozostające w ich właściwości zadania z zakresu edukacji prawnej społeczeństwa będą zobligowane do podejmowania działań edukacyjnych zmierzających do zwiększenia świadomości prawnej społeczeństwa.

Zadania będące przedmiotem omawianej problematyki będą mogły być realizowane przez organizacje pożytku publicznego, a także uczelnie prowadzące studia wyższe na kierunku prawo, samorządy zawodowe adwokatów, radców prawnych, notariuszy, komorników sądowych oraz doradców podatkowych – wyłonione w trybie otwartego konkursu ofert.

Wydział Komunikacji Społecznej i Promocji
Ministerstwo Sprawiedliwości