Ministerstwo Sprawiedliwości

Pisma procesowe przez internet, nowa forma dokumentowa, przyspieszenie postępowań sądowych

Sejm RP przyjął dzisiaj (27 maja 2015 r.) przygotowaną w Ministerstwie Sprawiedliwości ustawę o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw.

Nowe przepisy przewidują dalszą informatyzację postępowania cywilnego, która przyczyni się do wymiernych oszczędności i poprawi efektywność pracy sądów. Przyspieszenie postępowań sądowych będzie możliwe poprzez ograniczenie kognicji sądów, rozszerzenie kompetencji referendarzy sądowych i komorników sądowych, uproszczenie niektórych czynności procesowych oraz zmodyfikowanie tych instytucji, które są obecnie wykorzystywane przez uczestników postępowań w celu przedłużania postępowań sądowych.

Celem przyjętych przepisów jest również zwiększenie efektywności egzekucji.

Liberalizacja przepisów dotyczących formy czynności prawnych:

• wprowadzenie materialnoprawnej definicji dokumentu;
• wprowadzenie dokumentowej formy czynności prawnej (złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie);
• nowe ujęcie formy elektronicznej;

Dalsza informatyzacja postępowania cywilnego polega na:

• wprowadzeniu zmian w prawie procesowym dotyczących dowodu z dokumentu (rozróżnienie dowodu z dokumentów zawierających tekst oraz innych dokumentów – np. z zapisem obrazu i dźwięku);
• rozszerzeniu niektórych reguł dotyczących elektronicznego postępowania upominawczego na inne postępowania;
• dopuszczeniu możliwości wnoszenia pism procesowych drogą elektroniczną i dokonywania doręczeń elektronicznych także w „tradycyjnych” postępowaniach cywilnych („elektroniczne biuro podawcze”);
• wprowadzeniu zmian w zakresie przeprowadzania posiedzenia i dowodu za pomocą urządzeń umożliwiających dokonanie czynności na odległość;
• wprowadzeniu zmian przepisów o elektronicznym postępowaniu upominawczym (umożliwienie powodowi złożenia wniosku o umorzenie postępowania w razie zaistnienia określonych zdarzeń procesowych);
• wprowadzeniu elektronicznego zajęcia rachunku bankowego;
• wprowadzeniu elektronicznej licytacji ruchomości;
• wprowadzeniu obligatoryjnego przesyłania korespondencji między komornikami sądowymi, organami podatkowymi i administracyjnymi organami egzekucyjnymi.

Ograniczenie kognicji sądów polega na:

a) rozszerzeniu kompetencji referendarzy sądowych w:

• postępowaniu upominawczym (aktualnie mogą wyłącznie wydać nakaz zapłaty i zarządzenia, a przewiduje się, że będą mogli wykonywać wszystkie czynności),
• postępowaniu w sprawach depozytowych (z wyłączeniem likwidacji depozytu),
• postępowaniu egzekucyjnym (wszystkie czynności zastrzeżone dla sądu, z wyjątkami dotyczącymi stosowania środków przymusu i niektórych innych czynności);

b) przekazaniu komornikom sądowym niektórych czynności w ramach egzekucji z nieruchomości dokonywanych aktualnie przez sąd (sporządzenie i wykonywanie planu podziału sumy uzyskanej w egzekucji z nieruchomości).

Zmiany przepisów dotyczących niektórych czynności procesowych, które doprowadzą do usprawnienia postępowania:

• wyłączenie sędziego (sędzia, którego dotyczy wniosek nie będzie wstrzymywał się od udziału w czynnościach, a dopiero w razie uwzględnienia wniosku sąd zdecyduje o zniesieniu postępowania toczącego się z jego udziałem);
• możliwość wydania wyroku na posiedzeniu niejawnym (brak potrzeby wyznaczania posiedzenia jawnego w razie spełnienia przesłanek określonych w przepisie);
• zmiany dotyczące czynności referendarzy sądowych (uzupełnienie podstaw odrzucenia skargi na czynności referendarza i powierzenie referendarzom czynności w postępowaniu upominawczym i w sprawach depozytowych, za wyjątkiem likwidacji depozytu);
• ograniczenie katalogu czynności komornika podlegających zaskarżeniu;
• zmiana trybu wnoszenia i rozpoznawania skargi na czynności komornika;
• uproszczenie czynności związanych z rozstrzygnięciem zbiegu egzekucji (tzw. rozstrzygnięcie zbiegu z mocy ustawy);
• zmiany dotyczące instytucji poszukiwania majątku dłużnika i wprowadzenie komorniczego wyjawienia majątku (ograniczenie zakresu stosowania poszukiwania majątku wpłynie na obniżenie kosztów egzekucji);
• modyfikacja przepisów dotyczących związania organu egzekucyjnego wnioskiem wierzyciela co do sposobu egzekucji (wierzyciel nie będzie musiał co do zasady wskazywać składników majątku dłużnika, a komornik będzie zobligowany prowadzić egzekucję ze wszystkich znanych mu składników za wyjątkiem nieruchomości-tu potrzebny będzie wniosek wierzyciela);
• rezygnacja z wymogu nadawania klauzuli w razie przejścia uprawnień wierzyciela na inną osobę w trakcie postępowania egzekucyjnego;
• rezygnacja z obligatoryjnego wysłuchania stron przed umorzeniem postępowania egzekucyjnego;
• modyfikacja przepisów w dotyczących ograniczeń egzekucji z rachunków bankowych oraz z rachunków prowadzonych przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo - kredytowe;
• zmiana podstawy powództwa opozycyjnego;
• doprecyzowanie przepisu dotyczącego właściwości sądu w sprawach z powództw przeciwegzekucyjnych.

Zmiany legislacyjne innych aktów prawnych

a) wprowadzenie baz danych dotyczących „zawodowych” pełnomocników procesowych (adwokatów, radców prawnych, rzeczników patentowych), prokuratorów i asesorów prokuratorskich oraz radców Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa;

b) zmiany w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (m.in. dotyczące zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej);

c) w ustawie – Prawo o notariacie przewiduje się utworzenie Rejestru Spadkowego, który będzie prowadzony przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego utworzonego przez Krajową Radę Notarialną. W Rejestrze tym będą ujawniane wszystkie akty poświadczenia dziedziczenia oraz postawienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, jak też o uchyleniu lub zmianie takiego postanowienia.

Zmiany dotyczące stron zamieszkałych w krajach członkowskich Unii Europejskiej

Przyjęte zmiany zmierzają do usunięcia sprzeczności między niektórymi regulacjami krajowymi, a przepisem art. 18 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, ustanawiającym zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową.

Wydział Komunikacji Społecznej i Promocji
Ministerstwo Sprawiedliwości