Ministerstwo Sprawiedliwości

Odpowiedź na publikację prasową

W nawiązaniu do opublikowanego 18 grudnia 2014 r. na łamach Gazety Wyborczej komentarza „Słodko-gorzka ustawa” autorstwa Piotra Miączyńskiego oraz Leszka Kostrzewskiego, w którym autorzy formułują szereg zarzutów względem autorów ustawy o prawach konsumenta, uprzejmie informujemy:

1. Według Autorów powyższego tekstu kształt obecnie obowiązujących przepisów prawa polskiego w zakresie, o którym mowa w publikacji, jest wynikiem lobbingu wielkich sieci handlowych. To bardzo poważny i nieuzasadniony zarzut. Przyczyny podjęcia decyzji o sposobie wdrożenia do prawa polskiego dyrektywy 99/44/WE o sprzedaży konsumenckiej (w formie odrębnej ustawy - poza systemem Kodeksu cywilnego), są wyczerpująco wskazane w uzasadnieniu do ustawy ją wprowadzającej i omówione w piśmiennictwie.

2. Celem nowej ustawy nie jest wprowadzanie stanu zagrożenia dla przedsiębiorców (sklepy nie mają “się zacząć bać”). Ustawa o prawach konsumenta wprowadza w Polsce przepisy identyczne z przepisami wprowadzonymi we wszystkich państwach Unii Europejskiej. Rynek wewnętrzny ma być bardziej dostępny dla konsumentów – w tym również dla konsumentów z Polski. Ustawa wprowadza rozwiązania, które mają na celu wyeliminowanie praktyk szkodliwych dla rynku i konsumentów, jakich dopuszczają się niektórzy przedsiębiorcy.

3. Celem zilustrowania powyższej tezy, podano art. 560 § 3 Kodeksu cywilnego, wyjaśniający, w jaki sposób ma być obliczane obniżenie ceny w przypadku, kiedy rzecz ma wadę. Przepis ten w praktyce będzie stanowił wskazówkę dla sądu, jak liczyć obniżkę, jeżeli strony same się nie porozumieją.

Cena rzeczy po obniżce ma odzwierciedlać wartość, jaką rzecz ma po uwzględnieniu utraty wartości ze względu na wadę, a następnie proporcja ta ma zostać odzwierciedlona w obniżce ceny. W obecnej praktyce orzeczniczej wysokość obniżki ceny jest często automatycznie sprowadzana przez sądy do kosztów naprawy, (co nie tylko nie odpowiada treści przepisów, ale również bywa niekorzystne dla kupującego).

Drugi przykład dotyczy art. 34 ust. 4 ustawy o prawach konsumenta, wedle którego konsument ponosi odpowiedzialność za zmniejszenie wartości rzeczy będące wynikiem korzystania z niej w sposób wykraczający poza konieczny do stwierdzenia charakteru, cech i funkcjonowania rzeczy.

Przepis ten stanowi transpozycję dyrektywy o prawach konsumentów. Ze względu na zupełny charakter dyrektywy państwa członkowskie (a więc również i Polska) po prostu nie mają możliwości innego ujęcia treści przepisu. Preambuła dyrektywy wyjaśnia jednak, że konsument może sprawdzić, czy rzecz zakupiona przez internet, z katalogu czy na specjalnie w tym celu zorganizowanym spotkaniu, odpowiada jego preferencjom tak samo, jak sprawdzałby to, gdyby kupował rzecz w sklepie. Przepis ma więc na celu ochronę przedsiębiorców przed nieuczciwymi zachowaniami konsumentów.

4. Autorzy zarzucają ustawie przygotowanie „w stachanowskim tempie”. Dyrektywa o prawach konsumentów,    którą ustawa transponuje została przyjęta 25 października 2011, opublikowana 22 listopada 2011, a pierwsze spotkanie grupy roboczej Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego, której zadaniem było przygotowanie najpierw założeń do projektu, a potem projektu ustawy odbyło się 20 stycznia 2012 (po ustaleniu instytucji odpowiedzialnej za przeprowadzenie transpozycji). Grupa robocza Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego odbyła w sumie 19 spotkań, projekt dwukrotnie dyskutowany był na posiedzeniu plenarnym KKPC, przed przekazaniem go do MS i nadaniem pracom dalszego biegu w ramach rządowego procesu legislacyjnego.

Ustawa o prawach konsumentów nie tylko wdraża do prawa polskiego dyrektywę o prawach konsumenta, ale również dokonuje bardzo głębokiej i niezwykle skomplikowanej reformy polskiego prawa cywilnego w zakresie odpowiedzialności za nienależytą jakość rzeczy sprzedanej. Jej celem było zlikwidowanie rozbicia systemowego polskiego prawa cywilnego, które powstało na skutek pierwotnej transpozycji dyrektywy o sprzedaży konsumenckiej. Z tego też powodu projekt był przygotowywany przez KKPC z niezwykłą wręcz starannością. Dodatkowo, ze względu na jego doniosłość społeczną, zarówno na etapie prac nad założeniami do projektu, jak i nad samym projektem Ministerstwo Sprawiedliwości przeprowadziło rozległe konsultacje społeczne, których wyniki dostępne są na stronie internetowej http://legislacja.rcl.gov.pl/lista/2/projekt/178552. W efekcie proces legislacyjny był wyjątkowo skomplikowany i czasochłonny.  Zatem zarzuty o nad wyraz szybki proces prac należy uznać za bezpodstawne.

Wydział Komunikacji Społecznej i Promocji
Ministerstwo Sprawiedliwości