Ministerstwo Sprawiedliwości

Kompleksowa regulacja dotycząca organizacji prokuratury – projekt rozporządzenia wysłany do konsultacji

W dniu 30 lipca 2014 r. do konsultacji publicznych i opiniowania trafił projekt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości – Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury.

Potrzeba wydania nowego Regulaminu wynika z zakresu zmian, które dostosowują ten akt prawny do systemu obowiązujących przepisów ustawowych oraz usuwają przepisy nienormatywne. W szczególności, projekt dostosowuje strukturę i sposób działania prokuratury do nowego modelu postępowania karnego, który zacznie obowiązywać z dniem 1 lipca 2015 r. Nowa procedura w postępowaniu karnym przewiduje, bowiem istotną zmianą roli procesowej prokuratora w związku ze wzmocnieniem kontradyktoryjności postępowania rozpoznawczego.

Należy podkreślić, że przy braku istotnej zmiany organizacyjnej i zarządczej prokuratury, ten organ procesowy nie będzie w stanie efektywnie funkcjonować w zmienionym modelu postępowania karnego.

Narzędzia pozwalające na dostosowanie Prokuratury do nowego modelu k.p.k. to:

Uelastycznienie struktury organizacyjnej prokuratury

Projekt odchodzi od sztywno opisanej organizacji poszczególnych rodzajów prokuratur na rzecz struktury determinowanej głównie poprzez funkcje i zadania prokuratury. Działanie to zmierza do lepszego dostosowania poszczególnych jednostek organizacyjnych prokuratury do podejmowania skutecznych czynności w postępowaniu przygotowawczym oraz w postępowaniu sądowym. Jedynym obligatoryjnym wymogiem wynikającym z projektowanych przepisów jest konieczność funkcjonowania w prokuraturach rejonowych, okręgowych i apelacyjnych, co najmniej jednego wydziału do spraw postępowania przygotowawczego i sądowego. W wydziale tym będą skoncentrowane czynności odnoszące się do poszczególnych etapów prowadzenia sprawy od postępowania przygotowawczego do etapów sądowych.

Doprecyzowanie podziału czynności prokuratora

Projekt wprowadza między innymi określenie obligatoryjnych składników wchodzących w zakres czynności prokuratora (wykonywanie czynności oskarżyciela przed sądami, nadzór lub prowadzenie postępowania przygotowawczego, wytaczanie powództw i składanie wniosków oraz branie udziału w sprawach cywilnych, ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych). Ma to na celu rozwiązanie jednego z głównych problemów strukturalnych pojawiających się w funkcjonowaniu prokuratury, czyli dużej liczby prokuratorów nadzorujących, którzy nie prowadzą bezpośrednio postępowań przygotowawczych lub sądowych.

Klarowny podział zadań pomiędzy prokuratury poszczególnych szczebli

Jest to związane z koniecznością zapewnienia sprawnego funkcjonowania jednostek organizacyjnych prokuratury w kontekście wątpliwości, co do właściwości jednostek poszczególnych szczebli oraz potrzebą przypisania odpowiedzialności za prowadzenie spraw określonego rodzaju przez prokuratorów tych jednostek. Projekt doprecyzowuje zadania jednostek organizacyjnych, wskazując tym samym, na jakim szczeblu (w rejonie, okręgu, czy apelacji) będzie toczyło się postępowanie w danej sprawie. Pozwoli to zracjonalizować obciążenie poszczególnych szczebli prokuratury.

Przyznanie zwierzchnikom służbowym (i kierownikom jednostek) kompetencji w zakresie sprawowania kontroli nad podległymi im prokuratorami

W przygotowanym projekcie znajduje się cały pakiet przepisów regulujących kompetencje zwierzchników i kierowników jednostek w zakresie sprawowania kontroli nad podległymi im prokuratorami. Między innymi do projektowanych rozwiązań należy kompetencja kierownika do wyznaczania kierowników zespołów lub współreferentów, obowiązek bieżącego zapoznawania się z przebiegiem prac w sprawach prowadzonych przez prokuratorów przez ich zwierzchnika, wprowadzenie możliwości skonsultowania sposobu prowadzenia sprawy ze zwierzchnikiem służbowym oraz zwierzchnika służbowego z bezpośrednim przełożonym. Wreszcie projekt nakłada na prokuratorów obowiązek przedstawiania zwierzchnikowi służbowemu, w celu zapoznania się, projektów: aktu oskarżenia, wniosku o zastosowanie środka zapobiegawczego, postanowienia o umorzeniu śledztwa, wniosku o umorzenie śledztwa i zastosowanie środków zabezpieczających, skargi kasacyjnej oraz nadzwyczajnych środków zaskarżenia w postępowaniu karnym i karnoskarbowym w sprawach dotyczących zbrodni oraz czynów opisanych w rozdziałach XIX, XX i XXV Kodeksu karnego, oraz w sprawach, w których przedmiotem czynu zabronionego jest mienie znacznej wartości.

Zmiany dotyczące sposobu prowadzenia spraw

Projekt wprowadza także znaczące zmiany do przepisów dotyczących sposobu wykonywania czynności przez prokuratorów. Wprowadza się możliwość wykonywania zleconych im czynności samodzielnie, z innym prokuratorem („współreferentem”) oraz w zespole. Wprowadzona zostaje, zatem instytucja współreferenta, którego wyznacza kierownik jednostki albo zwierzchnik służbowy.

Planuje się, że rozporządzenie wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2015 r. Jest to związane z koniecznością dostosowania struktury powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury, jak również podziałów czynności prokuratorów do przepisów niniejszego rozporządzenia.

Wydział Komunikacji Społecznej i Promocji
Ministerstwo Sprawiedliwości