Ministerstwo Sprawiedliwości

Projekt ustawy o ochronie pokrzywdzonego i świadka oraz projekt nowelizacji Kodeksu karnego zaostrzający kary wobec „pijanych kierowców” wysłane do uzgodnień

Projekt ustawy o ochronie pokrzywdzonego i świadka w dniu 13 marca 2014 r. został przesłany do uzgodnień, konsultacji i opinii.

W Polsce brak jest kompleksowej regulacji dotyczącej ochrony świadków i pokrzywdzonych. Obowiązujące rozwiązania są fragmentaryczne. Częściowo znajdują się w kodeksie postępowania karnego, częściowo w wewnętrznych regulacjach Policji. Założeniem projektu ustawy jest stworzenie całościowej regulacji poświęconej ochronie świadków i pokrzywdzonych. Osiągnięcie tego celu jest szczególnie istotne z uwagi na znaczącą rolę, jaką świadkowie i pokrzywdzeni pełnią w procesie karnym. Mimo postępu w wielu dziedzinach nauk oraz osiągnięć kryminalistyki, to wciąż ich zeznania stanowią blisko 90 % informacji będących podstawą wydawanych decyzji procesowych.

Głównym celem projektu jest zagwarantowanie bezpieczeństwa pokrzywdzonym i świadkom, poprzez zwrócenie większej uwagi na ich potrzeby związane z udziałem w postępowaniu karnym i karno-skarbowym. Projektowane rozwiązania zapewnią tym osobom nie tylko większe bezpieczeństwo, ale również poprawią ich sytuację procesową, zredukują ryzyko wtórnej wiktymizacji, a także zapewnią większy komfort składania zeznań.

Przesłany do konsultacji projekt przewiduje, że w określonych przypadkach pokrzywdzeni i świadkowie będą mogli korzystać z pomocy psychologa, ochrony osobistej, pomocy w zakresie zmiany miejsca pobytu lub zatrudnienia, pomocy finansowej. Pokrzywdzeni i świadkowie będą mogli korzystać również ze stałego kontaktu z funkcjonariuszami Policji wyznaczonymi do monitorowania stanu bezpieczeństwa tych osób. Funkcjonariusze informować będą pokrzywdzonych i świadków o przysługujących im prawach i obowiązkach, jak też współpracować z sądem i prokuratorem w sprawach związanych z bezpieczeństwem tych osób. Projekt stanowi także implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE z dnia 25 października 2012 r. ustanawiającej normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw oraz zastępującej decyzję ramową Rady 2001/220/WSiSW, a także dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/99/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie europejskiego nakazu ochrony. 

W dniu 13 marca 2014 r. do uzgodnień międzyresortowych został skierowany projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy, mający na celu zmianę zasad odpowiedzialności karnej w związku z popełnieniem czynu zabronionego polegającego na prowadzeniu pojazdu w stanie nietrzeźwości.

Projekt zakłada zaostrzenie sankcji poprzez wydłużenie okresu zakazu prowadzenia pojazdu dla osób skazanych za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości oraz wprowadzenie obowiązku zapłaty przez sprawcę nawiązki i określenie jej minimalnej wysokości. Instytucja nawiązki stanowić może, bowiem z jednej strony możliwość swoistego wynagrodzenia pokrzywdzonemu, a z drugiej stanowi pewną namacalną dolegliwość dla sprawcy. Proponuje się, zatem wprowadzenie obowiązku orzekania przez sąd nawiązki w minimalnej kwocie 5 tysięcy złotych (w przypadku skazanego po raz pierwszy za przestępstwo z art. 178a Kodeksu karnego) lub 10 tysięcy złotych (w przypadku tzw. quasi-recydywistów, jak i sprawców przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji popełnionych w stanie nietrzeźwości). Nawiązka powinna zostać orzeczona na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej lub, w przypadku spowodowania wypadku w stanie nietrzeźwości, na rzecz pokrzywdzonego lub osoby najbliższej.

Ponadto, projekt zakłada penalizację czynu polegającego na prowadzeniu pojazdu mechanicznego bez uprawnień, które zostały utracone w związku z orzeczonym środkiem karnym w postaci zakazu prowadzenia pojazdów.

Przedstawione propozycje dają możliwość sformułowania bardziej dolegliwej, a w efekcie bardziej odstraszającej represji karnej wobec sprawców, którzy decydują się na prowadzenie pojazdów będąc w stanie nietrzeźwości.

Wydział Komunikacji Społecznej i Promocji
Ministerstwo Sprawiedliwości