Ministerstwo Sprawiedliwości

Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka

10 grudnia – to dzień, w którym obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka. Data związana jest z rocznicą podpisania w 1948 r. przez ONZ Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka – dokumentu, który stał się źródłem międzynarodowych aktów chroniących prawa człowieka.

Wśród działań Ministerstwa Sprawiedliwości ważną część stanowią te związane z prawami człowieka. Ich koordynacją zajmuję się Departament Współpracy Międzynarodowej i Praw Człowieka.

W ramach swej właściwości Ministerstwo Sprawiedliwości aktywnie współpracuje z organizacjami międzynarodowych, w szczególności z Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ), Radą Europy (RE), Unią Europejską (UE) oraz Organizacją Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE), w zakresie problematyki ochrony praw człowieka. W toku realizacji swych zadań uczestniczy m.in. w negocjacjach umów międzynarodowych i dokumentów niewiążących przyjmowanych pod auspicjami tych organizacji. W 2013 r. Departament Współpracy Międzynarodowej i Praw Człowieka koordynował procedurę podpisania Konwencji w sprawie ochrony wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem.

Ministerstwo Sprawiedliwości odpowiedzialne jest również za przygotowywanie sprawozdań dotyczących realizacji przez Polskę Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych i Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, które poddawane są następnie kontroli przez organy traktatowe ONZ powołane do monitorowania przestrzegania przez Państwa-Strony wskazanych umów.

W związku z tym w październiku 2013 r. Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Wojciech Węgrzyn przewodniczył polskiej delegacji, która wzięła udział w posiedzeniu Komitetu ONZ Przeciwko Torturom, gdzie zaprezentowała V i VI Sprawozdanie okresowe Polski z wykonania Konwencji ws. zakazu tortur. Zalecenia Komitetu sformułowane na podstawie sprawozdania i dialogu z delegacją zostaną umieszczone na stronach Ministerstwa Sprawiedliwości, gdzie publikowana jest cała dokumentacja dotycząca procesu. Warto wskazać również na zaangażowanie organizacji pozarządowych, z którymi polskie stanowiska konsultowane są na wszystkich etapach postępowania.

Poza obowiązkami sprawozdawczymi Ministerstwo Sprawiedliwości współdziała z wyspecjalizowanymi organami ONZ, i tak np. w 2012 r. brało udział w pracach związanych z Drugim Cyklem Powszechnego Przeglądu Okresowego prowadzonego przez Radę Praw Człowieka ONZ.

W odniesieniu do Rady Europy, w Ministerstwie Sprawiedliwości działa wyznaczony oficer łącznikowy ds. współpracy Polski z Europejskim Komitetem do Spraw Zapobiegania Torturom oraz Innemu Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (CPT), który działa na podstawie Europejskiej Konwencji o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu. Delegacja Komitetu przebywała w Polsce z wizytą w czerwcu 2013 r., wizytując m.in. areszty śledcze i policyjne izby zatrzymań.

Ministerstwo Sprawiedliwości podejmuje także działania na rzecz upowszechniania standardów ochrony praw człowieka oraz dostosowania orzecznictwa polskich sądów do wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

Aktywnie uczestniczy m.in. w pracach międzyresortowego Zespołu ds. Europejskiego Trybunału Praw Człowieka przy Ministerstwie Spraw Zagranicznych, które odgrywa pierwszoplanową rolę w procesie koordynacji działań związanych z implementacją wniosków wynikających z linii orzeczniczej Trybunału.

Wspólnie z Pełnomocnikiem Ministra Spraw Zagranicznych ds. Postępowań przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka, na bieżąco opracowuje plany i raporty z działań podjętych na rzecz wykonywania wyroków ETPCz.

Na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości, w zakładce Prawa człowieka – Wykonywanie wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka znajdziecie Państwo m.in. rezolucje końcowe przyjęte przez Komitet Ministrów Rady Europy, które zamykają nadzór nad wykonywaniem wyroków wydanych w sprawach przeciwko Polsce, dotyczących funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Ponieważ wiele spraw kończy się zawarciem ugody bądź złożeniem przez Rząd deklaracji jednostronnej, zdecydowaliśmy o umieszczaniu także informacji dotyczących wskazanych grup spraw.

Ponadto, Ministerstwo Sprawiedliwości - w celu zintensyfikowania działań z zakresu upowszechniania standardów ochrony praw człowieka - w szerokim zakresie dokonuje tłumaczenia na język polski i publikacji wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach przeciwko Polsce. Znajdziecie je Państwo na naszej stronie internetowej www.ms.gov.pl. 

W zakładce Prawa człowieka - Europejski Trybunał Praw Człowieka - Opracowania i analizy, standardy w zakresie ochrony praw człowieka zamieszczone są również praktyczne informacje na temat określonych grup naruszeń pojawiających się najczęściej w orzecznictwie Trybunału. Zawierają one m.in. wytyczne dla praktyków, sędziów i prokuratorów (Standardy w zakresie ochrony praw człowieka oraz Wybrane zestawienia tematyczne orzecznictwa ETPCz).

Wszystkie podejmowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości działania w tym zakresie mają na celu usprawnienie funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości oraz dostosowanie orzecznictwa sądów krajowych do orzecznictwa ETPCz.

Wśród problemów postrzeganych jako ewentualne zagrożenie z punktu widzenia przestrzegania praw człowieka i obywatela wskazywane jest często m.in. niewykorzystywanie mediacji. Temu zagadnieniu wiele ze swych działań poświęca Ministerstwo Sprawiedliwości.

Podniesienie poziomu wiedzy o alternatywnych metodach rozwiązywania konfliktów i sporów (ADR), w szczególności mediacji, możliwe jest poprzez działania o dwojakim charakterze: poprzez kampanie społeczne o charakterze informacyjno – edukacyjnym oraz szkolenia z zakresu ADR.

Ministerstwo Sprawiedliwości prowadziło kampanię społeczną w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Priorytetu V „Dobre rządzenie” Programu Operacyjnego „Kapitał Ludzki” 2007-2013. – „Ułatwianie dostępu do wymiaru sprawiedliwości”. Pierwsze działania o charakterze informacyjno-edukacyjnym z zakresu ADR rozpoczęły się w październiku 2010 r. i od tego czasu są one prowadzone pod ogólnym hasłem „Masz prawo do mediacji”.

W ramach projektu Ministerstwo wydało informator o ADR zatytułowany: „Czy tylko sąd rozstrzygnie w sporze? mediacja i sądownictwo polubowne. Zostałem pokrzywdzony przestępstwem i co dalej?”, w nakładzie 500.000 egzemplarzy, w którym w przystępny sposób, w formie odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania, wyjaśnione są najważniejsze zasady oraz sposób prowadzenia różnych form mediacji.

Przekazano także do dystrybucji 375.000 ulotek informujących o mediacji oraz 3.000 plakatów. Ulotki dotyczą 6 rodzajów mediacji: mediacji karnej, mediacji nieletnich, mediacji rodzinnej, mediacji gospodarczej, mediacji cywilnej i mediacji transgranicznej. Odnośnie plakatów, dotyczą one dwóch rodzajów mediacji: mediacji gospodarczej i mediacji rodzinnej.

Również w zakresie mediacji rodzinnej i gospodarczej wyprodukowano spoty telewizyjne i radiowe. W pierwszym kwartale 2011 r. trwała ich emisja w głównych kanałach ogólnopolskich telewizji, a przez październik i listopad emitowane były po raz kolejny w trzech głównych, ogólnopolskich kanałach telewizyjnych.

Równolegle od listopada do grudnia 2011r. w telewizjach o profilu biznesowym emitowane były programy promujące mediację gospodarczą.

Wydrukowano i rozesłano 2 miliony broszur informacyjnych o mediacji, trzech nowych - opisujących mediacje w prawie karnym, cywilnym i rodzinnym oraz pięciu wznawianych - o mediacji w sprawach rodzinnych, gospodarczych, cywilnych, nieletnich i karnych. Dotarły one do każdego z sądów okręgowych, komend wojewódzkich Policji i ośrodków mediacyjnych. 

Obecnie Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowuje się do realizacji projektu „Propagowanie alternatywnych metod rozwiązywania sporów”, współfinansowanego z Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Grupą docelową projektu będą: sędziowie, prokuratorzy, mediatorzy oraz ogół społeczeństwa, stanowiący potencjalnych uczestników postępowań sądowych. Celem projektu jest:

• wykonanie projektu badawczego w celu zdiagnozowania przyczyn zbyt niskiej w stosunku do oczekiwań popularności mediacji, zarówno w społeczeństwie, jak i wśród sędziów i prokuratorów (dzięki badaniom zostaną określone kierunki i adresaci kampanii informacyjnej oraz szkoleń);
• działania zmierzające do upowszechnienia w społeczeństwie wiedzy o alternatywnych metodach rozwiązywania sporów. Szczególny nacisk zostanie położony na ugruntowanie wiedzy w tym zakresie wśród sędziów, prokuratorów i mediatorów, dla których planuje się przeprowadzenie szkoleń. Natomiast z myślą o całym społeczeństwie, w tym aktualnych i potencjalnych uczestnikach postępowań sądowych, zostałaby przeprowadzona kampania informacyjna oraz uruchomiona strona internetowa.

Wydział Komunikacji Społecznej i Promocji
Ministerstwo Sprawiedliwości