Ministerstwo Sprawiedliwości

III Europejski Dzień Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych

- Dzisiaj wspominamy wydarzenie, które na pół wieku przesądziło o losach państw i narodów Europy Środkowej i Wschodniej, w tym Polski i Litwy. 23 sierpnia 1939 r. przypieczętowano los milionów ludzi różnych narodowości, przekonań, ludzi pełniących różne role w społeczeństwie. Wśród nich było wiele milionów ludzi młodych, którzy – tak jak dzisiejsza młodzież – z nadzieją spoglądali w przyszłość, snuli marzenia i w znakomitej większości chcieli korzystać z możliwości, jakie daje wolność - powiedział dzisiaj Wojciech Węgrzyn – Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w trakcie obchodów III Europejskiego Dnia Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych.

Tegoroczne uroczystości odbyły się w Wilnie.

Obchody Dnia Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych to efekt polsko-węgierskich zabiegów podejmowanych na arenie europejskiej. W trakcie węgierskiego przewodnictwa w Radzie UE, Węgry rozpoczęły dyskusję na forum Unii na temat zbrodni popełnionych przez reżimy totalitarne. Polscy przedstawiciele ściśle współpracowali z Węgrami w tym zakresie. Wspólne wysiłki zakończyły się sukcesem, dzięki czemu na posiedzeniu Rady ds. wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych (JHA) w dniach 9-10 czerwca 2011 r. został przyjęty tekst konkluzji Rady UE w sprawie pamięci o zbrodniach popełnionych przez reżimy totalitarne w Europie. W konsekwencji dzień 23 sierpnia został uznany, jako Dzień Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych.

Obchody I Dnia Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych odbyły się w 2011 r. – w trakcie polskiej prezydencji - w Warszawie, a dokładnie w Muzeum Powstania Warszawskiego. To wtedy europejscy ministrowie sprawiedliwości podpisali „Deklarację Warszawską”, dokument dotyczący podtrzymywania w pamięci Europejczyków zbrodniczych konsekwencji działań reżimów.

„Deklaracja Warszawska” zawiera także wezwanie organów Unii Europejskiej do wspierania - również poprzez wykorzystywanie programów finansowych - działań organizacji pozarządowych, w tym organizacji objętych Partnerstwem Wschodnim, które aktywnie angażują się w badania i gromadzenie dokumentacji związanej ze zbrodniami popełnionymi przez reżimy totalitarne. Ponadto, wzywa ona do upowszechniania wiedzy historycznej o zbrodniach reżimów.

Uroczystości II Europejskiego Dnia Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych odbyły się 23 sierpnia 2012 r. w Budapeszcie. Podczas zorganizowanej konferencji dyskutowano na temat działań podejmowanych w poszczególnych państwach w zakresie rozliczenia z totalitarną przeszłością, zmian w systemach prawnych oraz możliwych sposobów adaptacji społeczeństw do nowego systemu politycznego. Ponadto, podpisano deklarację dotyczącą utworzenia Europejskiego Muzeum Totalitaryzmu.

- 23 sierpnia 1939 r. jest datą wiążącą się z jednym z najczarniejszych doświadczeń XX wieku. Datą, w której dwa totalitarne i brutalne reżimy: nazistowski i stalinowski pochyliły się na nad mapą Europy, by dokonać grabieży i podziału (pakt Ribbentrop-Mołotow) – przypomniał w trakcie dzisiejszej uroczystości Wojciech Węgrzyn. -  Głęboko wierzę, że w naszych krajach wolność jest wartością zakorzenioną tak silnie, że historia się nie powtórzy – dodał.

Wydział Komunikacji Społecznej i Promocji

Ministerstwo Sprawiedliwości