Ministerstwo Sprawiedliwości

Zasady organizacji aplikacji notarialnej zgodne z Konstytucją

W dniu 27 czerwca 2013 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Krajowej Rady Notarialnej o zbadanie zgodności z Konstytucją art. 75 ustawy – Prawo o notariacie, a także rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie organizacji aplikacji notarialnej tak w całości, z uwagi na sposób uzgodnienia projektu rozporządzenia z samorządem zawodowym notariuszy, jak i w zakresie § 1 ust. 1, 2 i 3.

Trybunał orzekł, że:

1. Art. 75 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie jest zgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji.

2. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 grudnia 2005 r. w sprawie organizacji aplikacji notarialnej

    jest zgodne z art. 75 ustawy powołanej w punkcie 1.

3. § 1 ust. 1 i 2 rozporządzenia powołanego w punkcie 2 jest zgodny z art. 65 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3,

    art. 31 ust. 2 zdanie drugie Konstytucji oraz z art. 75 ustawy powołanej w punkcie 1.

4. § 1 ust. 1 i 2 rozporządzenia powołanego w punkcie 2 nie jest niezgodny z art. 20 i art. 22 Konstytucji.

W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.

W ustnych motywach uzasadnienia podkreślono, iż nie znajdują potwierdzenia zarzuty Krajowej Rady Notarialnej dotyczące blankietowego charakteru upoważnienia ustawowego zawartego w art. 75 Prawa o notariacie, do wydania rozporządzenia w sprawie organizacji aplikacji notarialnej. Brak szczegółowych wytycznych dotyczących aktu wykonawczego w przywołanym przepisie jest, bowiem kompensowany przez regulacje innych przepisów ustawy, określających materialne wytyczne, co do kierunku regulacji zawartych
w rozporządzeniu.

Trybunał podzielił stanowisko Ministra Sprawiedliwości, iż procedura konsultacji projektu rozporządzenia w sprawie organizacji aplikacji notarialnej z samorządem notarialnym była zgodna z wytyczną zawartą w art. 75 Prawa o notariacie.

Wielokrotne przekazywanie Krajowej Radzie Notarialnej projektu aktu prawnego w toku prac legislacyjnych do zaopiniowania oraz umożliwienie wprowadzenia doń poprawek częściowo uwzględnionych w toku dalszych prac, w pełni wyczerpuje, bowiem wymóg „uzgodnienia” projektu rozporządzenia.

Kolejno Trybunał stwierdził, iż nałożenie na notariusza obowiązku objęcia patronatem aplikanta notarialnego (§ 1 rozporządzenia) mieści się w zakresie konstytucyjnie dopuszczalnych ograniczeń wolności wykonywania zawodu, o której mowa w art. 65 ust. 1 Konstytucji. Nie ma ona, bowiem charakteru absolutnego, w szczególności, w odniesieniu do osób wykonujących funkcje publiczne, do których zaliczają się notariusze.

Trybunał podzielił linię orzeczniczą Sądu Najwyższego w sprawach skarg Ministra Sprawiedliwości na sprzeczne z przepisami uchwały organów samorządu notarialnego – utrudniające dostęp do aplikacji. Ocenił, że nałożenie obowiązku wyznaczenia patrona na radę izby notarialnej oznacza, że obowiązek ten spoczywa na samorządzie notariuszy zrzeszonych w izbie. Notariusz - jak wskazał Trybunał Konstytucyjny - musi brać udział w wykonywaniu zadań swego samorządu. Trybunał podkreślił na publicznoprawny charakter obowiązku wyznaczenia patrona.

Trybunał wskazał również, że rozporządzenia nie kreuje w sposób samoistny obowiązku przyjęcia aplikanta na szkolenie. Przepisy § 1 są ściśle związane z treścią art. 73 i 35 pkt 3, a także z art. 71 ust. 5 Prawa o notariacie. Powierzają one radzie izby notarialnej kompetencje i obowiązki w zakresie organizacji i prowadzenia aplikacji w ramach, określonego przez ustawodawcę, modelu szkolenia aplikantów na zasadzie tzw. patronatu.
           

Wydział Komunikacji Społecznej i Promocji

Ministerstwo Sprawiedliwości