Ministerstwo Sprawiedliwości

- Na terenie naszego kraju nadal znajduje się wiele nieodkrytych do tej pory miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego z lat 1944-1956. Chyba jednym z najgłośniejszych przypadków jest los gen. Augusta Emila Fieldorfa „Nila”, na którym 24 lutego 1953 r. o godz. 15:00 wykonano wyrok właśnie w tym Areszcie, na terenie którego aktualnie przebywamy. Do tej pory nie doczekaliśmy się jednak pełnego zakończenia tej tragicznej historii. Rzeczywisty grób gen. Nila do dziś nie został odnaleziony – powiedział dzisiaj Minister Sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski w trakcie konferencji prasowej, która odbyła się w Areszcie Śledczym Warszawa – Mokotów przy ul. Rakowieckiej.

 

W trakcie spotkania Minister Krzysztof Kwiatkowski, Prezes Instytutu Pamięci Narodowej - dr Łukasz Kamiński oraz Andrzej Kunert – Sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa podpisali List Intencyjny. Wyrazili w nim wolę nawiązania współpracy i prowadzenia wspólnych działań na rzecz odnalezienia nieznanych dotąd miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego z lat 1944-1956.

 

- Wiele rodzin od lat czeka na wiadomość, gdzie spoczęli ich bliscy. Mam nadzieję, że nie tylko List Intencyjny, który podpisaliśmy, ale przede wszystkim współpraca i działania, które będą jego następstwem, przyczynią się do zapisania tych nieodkrytych do tej pory kart naszej historii. Jesteśmy to winni ofiarom, ale i ich rodzinom. Ze swojej strony, w ramach przysługujących mi kompetencji, deklaruję w tym zakresie pełną współpracę – powiedział Minister Sprawiedliwości.

 

Na podstawie podpisanego dzisiaj Listu Intencyjnego, w celu koordynacji działań, powołany zostanie specjalny zespół roboczy. Sygnatariusze Listu zadeklarowali również, że do współpracy w realizacji działań zapraszać będą podmioty trzecie, w szczególności władze samorządowe obszarów, na których znajdować się mogą miejsca pochówku ofiar terroru z lat 1944-1956.

 

- Podpisanie Listu Intencyjnego to nie pierwszy krok, jaki podejmuję w związku z próbą rozliczenia tragicznych lat naszej historii. Moralna rehabilitacja osób skazanych w latach 1944-56 za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego dokonała się wiele lat temu, wraz z odzyskaniem przez Rzeczpospolitą Polską niepodległości. Jako państwo jesteśmy jednak zobowiązani do podjęcia wszelkich, przewidzianych prawem działań, zmierzających do rehabilitacji tych osób, także w świetle prawa, a ta dokonać się może jedynie poprzez wnioskowanie o uznanie tych często haniebnych orzeczeń za nieważne. Stąd moje decyzje o przygotowaniu wniosków o unieważnienie orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych w PRL z powodów politycznych – przypomniał Krzysztof Kwiatkowski. - Do tej pory w Ministerstwie Sprawiedliwości przygotowaliśmy dokładnie 802 wnioski o unieważnienie orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych z powodów politycznych w PRL.  702 wnioski zostały już wysłane do sądów. 97 wniosków – czeka na nadanie im biegu – dodał Minister Sprawiedliwości.

 

O złożeniu pierwszych 300 wniosków o stwierdzenie nieważności orzeczeń wydanych w stosunku do osób skazanych o popełnienie tzw. „przestępstw politycznych” Minister Sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski poinformował w trakcie obchodów I Europejskiego Dnia Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych, które miały miejsce 23 sierpnia w Muzeum Powstania Warszawskiego.

 

- Mimo upływu 20 lat obowiązywania ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego istnieje duża liczba orzeczeń, których nieważności nie stwierdzono – powiedział Minister Krzysztof Kwiatkowski.

 

Ustawa przewiduje specjalny sądowy tryb stwierdzenia nieważności orzeczeń wydanych w latach 1944-1956. Wniosek w myśl tejże ustawy może złożyć także Minister Sprawiedliwości.

 

 - Chcę w ten sposób oddać hołd i przywrócić dobre imię niesłusznie skazanym na karę śmierci w tych trudnych dla Polski czasach. To także gest skierowany do ich rodzin – dodał Krzysztof Kwiatkowski.

 

Przypomnijmy, na podstawie art. 2 ust 1 zd. 2 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, stwierdzenie nieważności orzeczenia uznaje się za równoznaczne z uniewinnieniem. 

 

M.in.: na podstawie wniosku Ministra Sprawiedliwości Wojskowy Sąd Okręgowy w Warszawie postanowił uznać za nieważny wyrok b. Sądu Okręgu Warszawskiego z dnia 31 lipca 1946 r. (sygn. Akt 0539/46), skazujący Barbarę Niemczuk za popełnienie przestępstwa określonego w art. 8 Dekretu z dnia 16 listopada 1945 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa (Dz. U. Nr 53, poz. 300) na karę śmierci.

 

Barbara Niemczuk została uznana winną tego, że w czasie od połowy grudnia 1945 r. do kwietnia 1946 r. w Radomsku, działając na szkodę Państwa Polskiego, w zmowie ze swoją koleżanką przekazała nielegalnej organizacji „Konspiracyjne Wojsko Polskie” wiadomość stanowiącą tajemnicę wojskową.

Wojskowy Sąd Okręgowy w Warszawie w postanowieniu za bezsprzeczne uznał, że zarówno Barbara Niemczuk, jak i jej koleżanka – Kazimiera Mielczarek współpracowały z organizacją niepodległościową, jaką było „Konspiracyjne Wojsko Polskie”, a tym samym prowadziły działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Z tych względów wyrok z 1946 r. uznano za nieważny.

 

Aktualnie Minister Sprawiedliwości, po uzyskaniu informacji od Prezesa Instytut Pamięci Narodowej, dotyczącej listy nazwisk osób skazanych wyrokami sądów wojskowych (WSR) wydanych na podstawie art. 8 Dekretu z dnia 16 listopada 1945 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa (Dz. U. Nr 53, poz. 300) oraz na podstawie innych aktów prawnych, w oparciu o które została orzeczona kara śmierci lub więzienia, a wobec których nie toczyło się postępowanie na mocy ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa polskiego (Dz. U. Nr 34/91, poz. 149 z późn. zm.), przygotowuje następne wnioski o uznanie za nieważne kolejnych orzeczeń.

 

Joanna Dębek

Rzecznik Prasowy

Ministra Sprawiedliwości